سنگ تراورتن چیست ؟

سنگ تراورتن چیست؟ معرفی کلی و تعاریف پایه

برای پاسخ به این سوال که سنگ تراورتن چیست باید بگوییم این سنگ یکی از سنگ‌های رسوبی آهکی است که به طور طبیعی در چشمه‌های آب گرم، غارها و مناطق آهکی تشکیل می‌شود. به زبان زمین شناسی، این سنگ نوعی سنگ رسوبی است که از رسوبات کربنات کلسیم به وجود آمده و به دلیل خلل و فرج زیادی که دارد، در دسته سنگ‌های متخلخل قرار می‌گیرد. در واقع این سنگ یک نوع سنگ آهک رسوبی است که رنگ‌ها و طرح‌های متنوعی دارد.

سنگ تراورتن به انگلیسی Travertine نوشته می‌شود. همچنین تلفظ تراورتن به صورت «تراورتین» یا «تراورتن» است. در زبان فارسی نیز این نام به همین شکل رایج شده است.

نحوه تشکیل سنگ تراورتن ؛ سنگ تراورتن کجا تشکیل میشود؟

سنگ تراورتن چگونه تشکیل می‌شود؟ این سنگ معمولاً در اطراف چشمه‌های آب گرم و غارهای آهکی شکل می‌گیرد. هنگامی که آب گرم حاوی مقادیر بالایی از کربنات کلسیم از زیر زمین به سطح می‌آید و با هوا برخورد می‌کند، بخشی از کربن دی‌اکسید آن خارج شده و کربنات کلسیم به صورت رسوب جامد روی سطح ته‌نشین می‌شود.

این فرآیند سبب می‌شود که تراورتن دارای بافتی متخلخل، رگه‌ها و حفرات طبیعی باشد که باعث زیبایی خاص و همچنین خصوصیات منحصر به فرد آن در صنعت ساختمان شده است. تراورتن به دلیل همین ساختار متخلخل، نسبت به سنگ‌های دگرگونی مانند گرانیت، وزن کمتری دارد و چگالی آن بین 2.3 تا 2.7 گرم بر سانتی‌متر مکعب است.

خصوصیات سنگ تراورتن (فیزیکی و شیمیایی)

برای پاسخ بهتر به سوال که تراورتن چیست بای خصوصیات این سنگ را بررسی کنیم. ویژگی‌های مهم این سنگ که آن را برای استفاده در صنعت ساختمان مناسب کرده‌اند، عبارتند از:

• تخلخل و جذب آب: این سنگ دارای تخلخل بالایی است که این تخلخل به طور معمول بین 3 تا 10 درصد متغیر است. این موضوع باعث می‌شود که این سنگ نسبت به برخی سنگ‌های دیگر آب بیشتری جذب کند که این ویژگی باید در هنگام انتخاب و نصب به دقت مد نظر قرار گیرد.
• رنگ های تراورتن: رنگ‌های تراورتن از سفید، کرم، زرد، قرمز، قهوه‌ای تا خاکستری متغیر است. این تنوع رنگ به دلیل حضور مواد معدنی مختلف در محل تشکیل آن است.
• استحکام مناسب: تراورتن سنگی با دوام متوسط است و در صورت فرآوری و صیقل صحیح، مقاومت کافی برای استفاده در نما و کف ساختمان دارد.
• سطح صیقلی و ابزارخوری: سنگ تراورتن به راحتی قابلیت صیقل‌پذیری و ابزارخوری دارد، به همین دلیل در انواع مختلف نمای ساختمان، پله، دیوار و کف استفاده می‌شود.
• چگالی سنگ تراورتن: همانطور که اشاره شد، چگالی این سنگ بین 2.3 تا 2.7 گرم بر سانتی‌متر مکعب است که در مقایسه با سنگ‌های دیگر از جمله مرمر و گرانیت سبک‌تر است.

معادن سنگ تراورتن در ایران و جهان

ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سنگ تراورتن در جهان است. معادن عمده تراورتن در ایران در استان‌های مرکزی، اصفهان، یزد و فارس قرار دارند. معروف‌ترین معادن شامل عباس‌آباد (استان مرکزی)، حاجی‌آباد (اصفهان) و کاشان هستند که کیفیت بالایی دارند.

در جهان نیز کشورهای ایتالیا، ترکیه، مکزیک، چین و آمریکا از تولیدکنندگان اصلی سنگ تراورتن به شمار می‌روند. معادن ایتالیا خصوصاً در نواحی Tivoli و Rapolano Terme شناخته شده‌اند.

انواع سنگ تراورتن و دسته‌بندی آن

برای پاسخ به این سوال که چند نوع سنگ تراورتن داریم به صورت موردی انواع آن را معرفی می کنیم.این سنگ انواع مختلفی دارد که بر اساس محل استخراج، رنگ، بافت و نوع فرآوری طبقه‌بندی می‌شود. برخی از معروف‌ترین انواع سنگ تراورتن عبارتند از:

• تراورتن عباس‌آباد: یکی از معروف‌ترین و با کیفیت‌ترین تراورتن‌های ایرانی که رنگ کرم و کرم مایل به زرد دارد.
• تراورتن حاجی‌آباد: سنگی با رنگ سفید مایل به کرم که در نماهای لوکس استفاده می‌شود.
• تراورتن دره بخاری: دارای رنگ‌های روشن و بافتی متخلخل است.
• تراورتن سیلور: سنگی با رنگ نقره‌ای-خاکستری که کاربرد دکوراتیو دارد.
• تراورتن کاشان: از معادن معروف ایران با رنگ‌های متنوع که در نمای ساختمان کاربرد زیادی دارد.

دسته‌بندی دیگر می‌تواند بر اساس فرآوری و نوع برش باشد:

• صیقلی: این نوع تراورتن به کمک دستگاه‌های مخصوص صیقل داده می‌شود و سطحی صاف و براق دارد که برای استفاده در نما و داخل ساختمان مناسب است.
• چرمی: نوعی سنگ با بافت نیمه صیقلی و حالت مات که در نماهای مدرن استفاده می‌شود.

کاربردهای سنگ تراورتن در صنعت ساختمان

سنگ تراورتن به دلیل ظاهر زیبا و ویژگی‌های فنی مناسب، در بخش‌های متعددی از ساختمان استفاده می‌شود. از مهم‌ترین کاربردهای آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نماهای خارجی ساختمان: به علت چسبندگی خوب تراورتن به ملات و زیبایی طبیعی، بسیار محبوب است.
• سنگفرش و کفپوش داخلی: با توجه به جذب آب مناسب و مقاومت، تراورتن برای کف فضاهای داخلی مانند لابی و سالن‌ها مناسب است.
• پله‌ها و راه‌پله‌ها: تراورتن به دلیل مقاومت کافی و قابلیت برش دقیق، برای پله‌های داخلی و خارجی به کار می‌رود.
• دکوراسیون داخلی: از تراورتن صیقلی برای دیوارها، ستون‌ها و میزها استفاده می‌شود.

بهترین سنگ های تراورتن چیست؟

برای تعیین بهترین سنگ نوع تراورتن از جهات گوناگونی می توان این سنگ را مورد بررسی قرار داد.از یک طرف رنگ و جلوه یک سنگ است و از طرف دیگر کیفیت سنگ.ظاهر و رنگ سنگ به سلقه افراد بستگی دارد اما عموما سنگ های سفید و کرم روشن بدون رگه و هاله پرمخاطب تر هستند اما از لحاظ کیفیت باید محل استفاده سنگ تراورتن را مد نظر قرار داد.برای نمای ساختمان آن چه مهم است این است که سنگ در برابر شرایط جوی،آفتاب،باران های اسیدی،رطوبت مقاومت داشته باشد و جذب آب پایینی داشته باشد و البته شوره هم نزند،همچنین سنگ تراورتن هرچه سوراخ های کم تری داشته باشد محکم تر است و رزین و ماستیک کم تری برای پر کردن آن ها استفاد می شود و در نتیجه سنگ یک دست تر خواهد بود، سنگی که این ویژگی ها را در کنار هم داشته باشد از نظر کیفیت بهترین سنگ تراورتن برای نمای ساختمان است.این ویژگی ها را در سورت های با کیفیت تراورتن آتشکوه،عباس آباد،دره بخاری ابیانه و حاجی آباد پیدا می کنید.

جایگزین سنگ ساختمانی تراورتن چه چیزی است؟

برای انتخاب جایگزین سنگ تراورتن در ابتدا سراغ انواع دیگر سنگ می رویم.از بین سنگ های ساختمانی سنگ لایم استون شبیه تراورتن است و بعد از آن ترامیت .سنگ های دیگری هم مثل مرمریت و گرانیت در بعضی موارد می تواند جایگزین تراورتن شوند اما هرکدام عیوب خود را دارند که در ادامه بررسی می شوند.مصالح دیگری همچون آجرنسوز می تواند جایگزین سنگ نما شود اما باید به محدودیت های آن توجه داشت.

معایب این جایگزین ها

سنگ لایم استون و ترامیت:این دو سنگ به دلیل ضعیف بودن و جذب آب بالا به طور کامل نم یتوانند جایگزین سنگ تراورتن شوند البته سنگ لایم استون با پاشوش نانو یک سنگ قابل قبولی برای نمای ساختمان می شود که البته بسته به کیفیت نانو استفاده شده بعد از مدتی نیاز به تجدبد نانو هست اما ترامیت به خاطر استجکام کم موارد مصرف کم تری دارد.

سنگ مرمریت: این سنگ اگر به جای سنگ نما جایگزین تراورتن شود سنگ نامناسبی است چرا که در فضای آزاد و در معرض آفتاب سرما و باران اسیدی فرسوده می شود و قسمت هایی از آن جدا می شود. اما اگر برای نمای داخلی از آن استفاده شود سنگ قابل قبولی است.
سنگ گرانیت: این سنگ نیز فقط برای استفاده های محدود به عنوان نمای بیرون می تواند جایگزین سنگ تراورتن شود و که دراین صورت برای سنگینی و چسبندگی کم آن به ملات و رنگ پریدگی در معرض آفتاب(مگر بعضی از موارد آن) باید در پی راه حل مناسب بود.
آجر نما: آجر های نما انواع گوناگونی دارند که می توانند نمای قابل قبولی ایجاد کنند اما استفاده کنندگان از این متریال نیز با چالش هایی مواجه هستند که برای آن ها باید به دنبال راه حل بود و با بررسی جوانب مختلف و میزان ریسک هرکدام به فکر حل آن ها بود از جمله این چالش ها عبارت اند از:

تغییر رنگ بعضی از انواع آجر ها پس از گذشت زمان

جذب آب آجر و نیاز به استفاده از پوشش نانو در بعضی از آن ها(و تجدید نانو درصورت استفاده از آن)

جذب آلودگی توسط آجر( دود گرد و غبار و گل و لای باران)